ΕΡΥΣΙΧΘΩΝ- ΣΥΓΧΡΟΝΗ ANAΓΝΩΣΗ TOY ΜΥΘΟΥ

Ερυσίχθων, σύγχρονη ανάγνωση του μύθου.

Αθήνα (14-18 Μαϊου) στο πλαίσιο της Νύχτας και Ημέρας των Μουσείων

Ελευσίνα (5 Ιουλίου έως 3 Οκτωβρίου)

ΟργάνωσηΚέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών Υπό την Αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας.

Επιστημονική επιμέλεια: Αικατερίνη Πολυμέρου Καμηλάκη, Διευθύντρια του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών.

Επιμέλεια έκθεσης:Λουϊζα Καραπιδάκη, ιστορικός τέχνης, μόνιμη συνεργάτις του Κέντρου Λαογραφίας.

Με την υποστήριξη του Δικτύου Μουσείων του Κέντρου των Αθηνών και του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας

Η έκθεση «Ερυσίχθων: Σύγχρονη ανάγνωση του μύθου» θα πραγματοποιηθεί στο Πολιτιστικό Κέντρο Κανελλόπουλου στην Ελευσίνα (Ιούλιος - Οκτώβριος). Η έκθεση θα προπαρουσιαστεί και στις 14-18 Μαΐου ((από τη νύχτα Μουσείων έως τη μέρα Μουσείων), όταν έργα καλλιτεχνών θα φιλοξενηθούν από το Δίκτυο των μουσείων (20 Μουσεία) του ιστορικού Κέντρου της Αθήνας, την Ελληνοαμερικανική Ένωση, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή και τον κήπο του Προεδρικού Μεγάρου.Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Αφροδίτη Λίτη, Παναγιώτης Τέτσης, Σπύρος Κρητικός, Αποστόλης Ζολωτάκης, Θανάσης Μπερούτσος, Τάσος Μαντζαβίνος, Αλεξάνδρα Αθανασιάδη, Ανδρέας Λόλης, Ειρήνη Γκόνου, Μίλτος Παντελιάς, Καλλιρρόη Σπυρίδωνος, Χρύσα Βέργη, Μαρία Γιαννακάκη, Καλλιρρόη Μαρούδα, Γιώργος Τσεριώνης, Κωνσταντίνα Κατρακάζου, Στέφανος Ζαννής, Κατερίνα Χαριάτη Σισμάνη, Βένια Μπεχράκη, Μάγδα Ταμμάμ, Χάρης Κοντοσφύρης, Ελένη Τζάτζαλος, Χρήστος ΧαρίσηςΣκίτσο: ΚουντούρηςVideo: Γιώργος Ταξιαρχόπουλος, Σαββίνα Πατρικίου, Γρηγόρης Μαρκάτος, Ιωάννα Ράλη Πέτρος ΒρέληςΚεραμεικό: Katharina Bolesch.

ΤΟ ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ Συνήθως λέμε ότι «η φύση τιμωρεί». Όμως η φύση δεν έχει συναισθήματα για να θυμώνει και να τιμωρεί. Αυτό που φαίνεται σε μας σαν τιμωρία είναι η αντίδραση που προκαλούν οι ενέργειές μας, όταν διαταράσσουν την ισορροπία των στοιχείων της. Οι παρεμβάσεις του ανθρώπου, όταν αυτές κατευθύνονται από την πλεονεξία, την αδηφαγία και την απερισκεψία είναι επικίνδυνες, είτε πρόκειται για την καταστροφή ενός δάσους ή ενός αλσυλίου, είτε για την μόλυνση της ατμόσφαιρας, των ποταμών και των θαλασσών.Ο πρωτόγονος άνθρωπος, αντιμέτωπος με τα στοιχεία της φύσης τα θεοποίησε και απέδιδε σʼ αυτά τιμές για να τα εξευμενίσει. Όσο οι γνώσεις του για το φυσικό του περιβάλλον αυξάνονταν ανακάλυπτε πως έπρεπε να το προστατεύσει για να είναι φιλικό μαζί του. Έτσι ζωτικά στοιχεία για την επιβίωσή του αφιέρωνε σε θεότητες, που λάτρευε με εκδηλώσεις και προστάτευε με την απόδοση ιερότητας. Έτσι δάση και άλση αφιερώνονταν σε θεότητες, τα δένδρα είχαν ψυχή, που τα προστάτευε (Δρυάδες, Αμαδρυάδες, Δενδρίτες θεούς), οι πηγές, τα ποτάμια, οι λίμνες είχαν τις νεράιδες, τις νύμφες, τις λάμιες που απέτρεπαν τον επίδοξο πλεονέκτη να επωφεληθεί, υπονομεύοντας το μέλλον των επόμενων γενεών. Ο μύθος του Θεσσαλού Ερυσίχθονα, που διασώζει στον ύμνο στη Δήμητρα ο ποιητής Καλλίμαχος, δείχνει πως οι αρχαίοι μας πρόγονοι είχαν αντιληφθεί ότι ο άνθρωπος απέναντι στην φύση πρέπει να είναι προσεκτικός και ευσεβής, γιατί θα υποστεί αργά ή γρήγορα τις συνέπειες των δικών του ενεργειών, αφού είναι αλληλένδετη με τον κύκλο της ζωής του. Ο Ερυσίχθων ήταν ένας πλεονέκτης, βέβηλος και ασεβής άνθρωπος. Μία μέρα βάλθηκε να κόψει ένα ιερό δένδρο της Δήμητρας. Παρά τις παρακλήσεις και τις προειδοποιήσεις της νύμφης που το κατοικούσε, αυτός αποτελείωσε το δέντρο. Για τιμωρία του η Δήμητρα του έστειλε ακόρεστη πείνα που δεν ικανοποιούνταν με τίποτα. Έφαγε ό,τι είχε και δεν είχε, ξόδεψε όλα του τα πλούτη για να αγοράσει όλα τα αγαθά της και να τα φάει. Πούλησε την ίδια του την κόρη, την μάγισσα Μήστρα, για να αγοράσει τροφή. Τέλος έφαγε και τα ίδια του τα μέλη και πέθανε, χωρίς ποτέ να ικανοποιήσει την πείνα του. Ο μύθος συμβολίζει την αδηφαγία, την αλόγιστη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, που χωρίς μέτρο καταναλώνει ακόρεστα και πάνω από τις φυσιολογικές του ανάγκες, στερώντας το μέλλον των παιδιών του και όλων των ζωντανών της φύσεως - τις μορφές των οποίων παίρνει διαδοχικά η κόρη του - και τελικά τρώει τις ίδιες τις σάρκες του και οδηγείται στον αφανισμό.